Janek i jego mama, wspólnie opowiadają historię o tym co zdarzyło się jak ostatnio byli na tym moście. Zadając odpowiednie pytania i dostarczając odrobiny niezbędnych informacji mama pomaga Jankowi opowiedzieć jego część tej historii.
Historie takiej jak na zaprezentowanym obrazku mają swoje szczególne miejsce podczas konwersacji. Kiedy ktoś opowiada historię to dochodzi do spotkania umysłów osoby mówiącej i słuchającej. Dobrze opowiedziana historia pozwala spojrzeć na wydarzenia oczami innych osób.
Nikt nie rodzi się gawędziarzem potrafiącym ciekawie opowiadać historie. Potrzeba dużo czasu, żeby się tego nauczyć i przed Twoim dzieckiem jest długa droga, w której Ty możesz mu pomóc. Jeśli już czytasz książki ze swoim dzieckiem (rozdział 7) i rozmawiacie wspólnie o przeszłości (rozdział 6) to jesteście na dobrej drodze, żeby Twoje dziecko potrafiło ciekawie opowiadać historie.
Co sprawia, że ktoś opowiada ciekawie historię?
Michał i Daniel próbują opowiedzieć tę samą historię o tym co wydarzyło się w szkole, ale tylko Michałowi udaje się to zrobić. Historia opowiedziana przez Michała ma klarowny początek, rozwinięcie i zakończenie. Michał starannie wyjaśnia kto co powiedział oraz kto co zrobił. Widzimy, że Michał wie jak rozpocząć opowiadanie, jak prawidłowo je kontynuować i jak je zakończyć.
Przyjrzyjmy się bliżej historii opowiedzianej przez Michała. W pierwszej kolejności "przygotowuje on grunt" anonsując swoje opowiadanie ("Mamo, opowiem Ci co wydarzyło się dzisiaj w szkole.") Michał dostarcza pomocnych szczegółów pozwalających zrozumieć gdzie wydarzyło się to o czym opowiada ("w szkole") i kto był uczestnikiem zdarzenia ("pani Berg").
Łatwo jest śledzić przebieg historii opowiedzianej przez Michała ponieważ zaraz po wstępie przechodzimy płynnie do rozwinięcia opowiadania a następnie zakończenia ("I wyszliśmy"). Podczas opowiadania Michał dostarcza wyjaśnień dlaczego następowały pewne fakty ("ponieważ padał deszcz") i jak reagowali ludzie ("nikomu się już nie chciało wychodzić").
Daniel nie zapowiada, że ma zamiar opowiedzieć historię. Od razu zaczyna opowiadać i w dodatku nie podaje ważnych informacji (dla przykładu, nie mówi kto to jest ta "ona"). Jego historia zawiera też nieistotne z punktu widzenie opowiadanej historii detale ("zobaczyłem kałużę z wodą").
Trudno jest śledzić historię opowiadaną przez Daniela ponieważ jest to lista faktów nie połączona w żaden sposób ze sobą. Widoczne są też pewne braki w jego słownictwie. Dla przykładu, Daniel chcąc zacytować co powiedziała pani Berg zamiast powiedzieć coś w stylu "Pani Berg powiedziała nam, żebyśmy zakończyli grę w bingo" to nazywa swoją nauczycielkę "ona" i dokładnie powtarza to co ona powiedziała "Dość już tego bingo".
Jeśli Daniel chce zostać dobrym opowiadaczem historii to musi nauczyć się jak ułatwić słuchaczowi podążanie za jego historią. Oznacza to, że powinien wiedzieć jak zaanonsować swoją historię i jakich słów używać aby podtrzymywać historię do jej prawidłowego zakończenia. W rozdziale 3 nauczyliśmy się, że umiejętność rozpoczynania, kontynuowania i kończenia to kluczowe elementy dialogu. Dobry opowiadacz historii także powinien wiedzieć, że te umiejętności są bardzo ważne. Niebawem dowiemy się więcej na temat tego jak wykorzystać te umiejętności podczas opowiadania historii.
Jakich rodzajów historii używamy podczas konwersacji?
Generalnie są dwa rodzaje sposobów opowiadania historii, sposób formalny i nieformalny.
Historie opowiadane w sposób formalny
Historie opowiadane w sposób formalny trzymają się pewnej struktury i podlegają licznym regułom. Dla przykładu, jedną z reguł jest opowiadanie zdarzeń w takiej kolejności w jakiej one nastąpiły. Jeszcze inną z reguł jest opisanie jakie pojawiły się problemy i jak zostały rozwiązane (wspomniane reguły znajdziesz wyjaśnione poniżej). Historia Michała o tym co działo się w szkole podczas deszczowego dnia jest historią opowiedzianą w sposób formalny ponieważ podlega wspomnianym regułom.
Upłynie sporo czasu zanim Twoje dziecko będzie samodzielnie opowiadać historię w formalny sposób od początku do końca. Żebyś umiała przeprowadzić go przez ten proces musisz sama dobrze zrozumieć reguły, które dotyczą formalnego opowiadania historii.
Reguły formalnego opowiadania historii
- Rozpoczynamy opowiadanie dostarczają niezbędnych informacji wstępnych
- Kontynuujemy opowiadanie pamiętając aby:
- Opisać wydarzenia w porządku chronologicznym
- Dostarczać wyjaśnień dla przedstawianych emocji, myśli i czynów
- Używać specyficznego słownictwa
- Starać się sprawić, aby historia była ciekawa grając jak aktor, uwypuklając pewne słowa
- Wyjaśnić dlaczego ta historia jest taka ważna dla opowiadającego
- Zakończyć historię za pomocą zgrabnej konkluzji
1. Rozpoczynamy opowiadanie dostarczają niezbędnych informacji wstępnych
Oznacza to, że opowiadający historię musi zadbać o to, żeby umiejętnie wprowadzić słuchaczy w swoje opowiadanie zanim zacznie na dobre opowiadać co się stało i kto był uczestnikiem historii.
2. Kontynuujemy opowiadanie pamiętając aby:
... opisać wydarzenia w porządku chronologicznym - osoba dobrze opowiadające historię zwyczajowo opowiada wydarzenia w takiej kolejności w jakiej ono następowały. W ten sposób historia ma wyraźnie wyodrębnione poszczególne etapy. Najważniejszy moment historii nie musi być na samym końcu historii. Czasem może się tak zdarzyć, że kluczowe wydarzenie opowiadane jest na samym początku historii ("Podczas jazdy na rowerze spadłem z niego i wtedy ...").
... dostarczać wyjaśnień dla przedstawianych emocji, myśli i czynów - wyjaśnianie dlaczego niektóre wydarzenia miały miejsce ułatwia słuchającemu historię podążanie za nią. "Nie mogliśmy wyjść na podwórko ponieważ padał deszcz" dostarcza nam więcej szczegółów niż samo "Nie mogliśmy wyjść na podwórko". Jak przekonaliśmy się w rozdziałach 5 i 6 rozumienie tego co ludzie czują lub myślą sprawia, że słuchający historię ma "dostęp do umysłów innych ludzi".
... używać specyficznego słownictwa - słowa "łączące" (dla przykładu "ponieważ", "wtedy", "najpierw", "potem"), słowa uwypuklające kontrast (takie jak "wcześniej/teraz", "ale") oraz słowa związane z komunikacją ("powiedział", "miał na myśli") pomagają posklejać historię w całość. Są też sprawdzone zwroty często wykorzystywane podczas opowiadania. Początkujący opowiadacze posługują się zazwyczaj takimi zwrotami: "Wiecie co się stało?", "Pamiętacie kiedy ...?", "Chciałbym Wam coś powiedzieć o ...". Osoby bardziej wprawione w opowiadaniu historii potrafią rozpocząć swoją historię nawiązując do toczącej się konwersacji "To mi przypomina jak ...", "A tak a propo tego co mówisz".
... starać się sprawić, aby historia była ciekawa grając jak aktor, uwypuklając pewne słowa - nawet najlepsza historia będzie nudna jeśli osoba nie będzie umiała jej ciekawie opowiedzieć. Do opowiadającego historię należy zmiana intonacji, uwypuklanie ważnych aspektów opowiadania lub nawet dodawanie efektów dźwiękowych. Wszystkie te zabiegi mają uatrakcyjnić opowiadanie dla słuchającego.
... wyjaśnić dlaczego ta historia jest taka ważna dla opowiadającego - jest kilka sposób, aby pewne aspekty opowiadania wyróżnić i wskazać dlaczego opowiadana historia jest taka ważna dla opowiadającego.
Opowiadający historię może:
- opowiedzieć o swoich uczuciach ("Byłem taki smutny", "Wściekłem się")
- uwypuklić pewne słowa za pomocą intonacji lub powtarzając je ("To był naprawdę słaby film", "Kiedy to się stało to wciąż płakałam i płakałam. Nie mogłam przestać płakać")
- dostarczyć większej ilości szczegółów ("Moje kolano krwawiło. Krew leciała na moje spodnie i nie mogłem jej zatamować")
3. Zakończyć historię za pomocą zgrabnej konkluzji
Za zwyczaj historia kończy się opisem ostatniego wydarzenia w historii. To opisywane wydarzenie może być kulminacyjnym wydarzeniem całej historii, ale wcale nie musi. Jeśli cała historia opisuje jakiś problem to końcówka historii może przedstawiać rozwiązanie problemu lub powód dla którego problem nie został rozwiązany. Historia może zakończyć się opinią na temat opowiadanej historii ("To była najzabawniejsza historia, która do tej pory mi się przytrafiła").
Spójrzmy w jaki sposób Jacek opowiada o tym jak spadł z roweru. Zwróćmy uwagi jak stosuje się do reguł opowiadania historii w formalny sposób. Dostarcza wstępnych informacji o czym będzie historia. Opowiada zdarzenia w takiej kolejności w jakieś nastąpiły. W trakcie opowiadania zdradza nam jakie były jego uczucia.
Historie opowiadane w sposób nieformalny
Większość historii którymi nasze dzieci dzielą się z nami podczas wspólnych rozmów są historię opowiadane w sposób nieformalny. Historie opowiadane w sposób nieformalny podlegają niektórym regułom formalnych historii, ale nie wszystkim.
Zwyczajowo, nie ma potrzeby na początku historii dostarczać wstępnych informacji ponieważ są ona dla wszystkich znane. Dla przykładu, podczas waszej wspólnej rozmowy Twojemu dziecku przypomina się zdarzenie z przeszłości, w którym oboje braliście udział i zaczyna o tym opowiadać. Może być też tak, że jakaś scena w serialu telewizyjnym lub fragment książki przypomni Wam o jakimś wydarzeniu z przeszłości.
Często jest tak, że te krótkie nieformalne historyjki szybko się zmieniają, przechodząc płynnie od przeszłości do przyszłości. Może się tak dziać jeśli macie w zwyczaju planowanie przyszłych zajęć.
O czym są dziecięce historie?
Wszystkie historie prezentowane do tej pory w tym rozdziale bazują na dziecięcych doświadczeniach. Te osobiste historię różnią się o tych zmyślonych, które przeważnie bazują na filmach, książkach i wyobraźni opowiadającego.
Dobrze byłoby jeśli Twoje dziecko potrafiłoby opowiadać oba rodzaje historii. Pamiętaj jednak, że wasze wspólne relacje i relacje między ludźmi w ogólności bazują na dzieleniu się własnymi, osobistymi przeżyciami.
Osobiste historie
Podczas opowiadania osobistych historii mówisz o sobie - o rzeczach, które ci się przytrafiły w przeszłości lub które mogą się wydarzyć w przyszłości. Rodzice opowiadają takie historie swoim dzieciom na każdym etapie rozwoju dziecka. Wszystkie dzieci, nawet te obsesyjnie zainteresowane telewizją czy grami komputerowymi starają się opowiadać osobiste historie bardzo często.
Zmyślone historie
Zmyślone historie często zawierają w sobie fragment jakiegoś filmu, książki, gry komputerowej czy nawet żartu. Prawdopodobnie łatwiej będzie Twojemu dziecku opowiedzieć zmyśloną historię posiłkując się wspomnianymi "pomocami" niż samemu wymyślać historię od początku. Książki i filmy zawierają zazwyczaj wszystkie elementy opowiadania, mają wstęp, rozwinięcie akcji i zakończenie. Ponieważ książki i filmy można oglądać wielokrotnie to Twoje dziecko może doskonalić opowiadaną historię uzupełniając ją o brakujące szczegóły. Jeśli Twoje dziecko jest zafascynowane jakiś bohaterem z filmu lub książki to prawdopodobnie będzie bardziej skłonny opowiedzieć Ci wszystko co ten bohater robił.
Niektóre dzieci opowiadają zmyślone historie używając całych zdań z zapamiętanych filmów lub książek. Podczas nauki opowiadania historii jest to jak najbardziej dopuszczalne. Pamiętaj jednak, że celem do którego dążymy jest to, aby Twoje dziecko potrafiło opowiedzieć historię własnymi słowami. Z Twoją lekką pomocą Twoje dziecko zacznie samo opowiadać zmyślone historie obsadzając w nich swoich ulubionych bohaterów z książek i filmów.
Początkujący opowiadacz
Mało dzieci opowiada formalne historie stosując się do wszystkich reguł jak Michał i Jacek w tym rozdziale (jakkolwiek Jackowi pomagała trochę mama). Początkujący opowiadacze historii podejmują wiele prób i kosztuje ich to wiele wysiłku zanim opowiedzą całą historię. Pomimo tego, że te pierwsze opowiadane historie dalekie są od ideału to pozytywnym jest fakt, że Twoje dziecko chce się dzielić własnymi przeżyciami z Tobą.
Za chwilę dowiemy się jak sprawdzić na ile dobrze Twoje dziecko opowiada historie. Wiedząc co Twoje dziecko już umie możemy lepiej przewidzieć co Twoje dziecko nauczy się w najbliższej przyszłości.
Opowiadacz wyliczający
Początkujący opowiadacze bardzo często jedynie wyliczają wydarzenia które miały miejsce, niekoniecznie w kolejności w jakiej one następowały.
Opowiadacz zdawkowy
Pierwsze historie opowiadane przez dzieci mogą być krótkie i nie zawierać zbyt wielu szczegółów. Często brakuje w nich wstępnych informacji wymaganych do zrozumienia opowiadanej historii. Czasem zdarza się, że dziecko powtarza wielokrotnie to samo zdanie.
Poniżej prezentujemy historię opowiadaną przez Benedykta o jego wyprawie na ryby z tatą. W tej historii Benedykt wypowiada jedynie dwie kwestie dotyczące tego czego był świadkiem (ryba była duża i on wyciągnął ją na łódź).
Opowiadacz skaczący
Jeśli dziecko jest tego typu opowiadaczem to opowiadana przez niego historia zawiera wydarzenia pojawiające się w zupełnie przypadkowy sposób. Posłuchaj jak Daniel skacze od jednej myśli do drugiej starając się opowiedzieć mamie co się stało kiedy spadł z roweru (porównaj to z historią opowiedzianą przez Jacka).
Opowiadacz prowadzący monolog
Podczas gdy niektóre dzieci nie opowiadają zbyt wielu szczegółów to inne dzieci opowiadają ich zbyt dużo. Dla przykładu, Twoje dziecko może mieć pomysł, żeby opowiedzieć Ci wszystko co wie na jakiś temat. Może też opowiadać Ci zbyt wiele szczegółów na temat który go intryguje (jego karty do gry nie są w tej kolejności co zawsze).
Bądź dla dziecka wzorem
Zanim Twoje dziecko zacznie opowiadać swoje historie potrzebne jest aby mogło posłuchać jak ktoś inny to robi. Jeśli masz w nawyku opowiadania ciekawych rzeczy, które się Tobie przytrafiły to dziecko będzie uczyło się od Ciebie potrzebnych do opowiadania umiejętności. Innymi słowy będziesz dla swojego dziecka dobrym przykładem osoby, która potrafi ciekawie opowiadać.
Tak często jak to tylko możliwe opowiadaj swojemu dziecku o przeszłości, zarówno tej odległej jak i tej bliskiej. W trakcie opowiadania staraj się uwypuklać ważne elementy, których chciałbyś żeby się nauczył, żeby jego opowiadania były ciekawe. Dla przykładu, jeśli Twoje dziecko rzadko opowiada o swoich uczuciach dopilnuj żebyś Ty opowiadała o tym często.
Pamiętaj też, że nie zawsze najważniejsze jest to o czym się opowiada lecz to w jaki sposób się opowiada. Pamiętaj o poznanych wskazówkach, używaj zrozumiałego języka, uwypuklaj ważne kwestie, mów powoli i staraj się używać mimiki i mowy ciała.
Przyjrzyj się w jaki sposób tato Krzyśka opowiada o swoich uczuciach. Z biegiem czasu Krzysiek też będzie opowiadał o swoich uczuciach.
Opowiadaj wspólnie z dzieckiem
Generalnie Twoje dziecko może opowiedzieć jakąś historię są dwa sposoby. Albo samodzielnie, albo z Twoją pomocą. Czasem jest tak, że Twoje dziecko chce samodzielnie opowiedzieć całą historię ponieważ dotyczy ona czegoś czy ono bardzo się interesuje. Pamiętaj jednak, że podczas rozmowy dziecko zazwyczaj nie opowiada całej historii samodzielnie. O wiele zabawniej i łatwiej jest mu opowiedzieć jakąś historię z pomocą wspierającego rodzica.
Kiedy pomagasz dziecku opowiadać historię to możesz uzupełniać brakujące fragmenty historii. Możesz zadawać odpowiednie pytania, żeby zachęcać go do wytrwałości podczas opowiadania. Ostatecznym celem jest nauczenie Twojego dziecka tego, żeby samo potrafiło opowiadać historie, ale nie to powinnaś mieć teraz na myśli.
Postaraj się teraz skupić na wspólnym opowiadaniu. Oznacza to, że każde z Was będzie miało swój udział w opowiadaniu historii.
Wspólne opowiadanie najlepiej sprawdza się w sytuacji kiedy oboje jesteście uczestnikami jakiegoś wydarzenia. Możliwości są nieograniczone: wakacje rodzinne, zabawna sytuacja przy obiedzie, nieoczekiwane wydarzenie podczas przyjęcia urodzinowego, wyjście do ZOO, pierwsza podróż Twojego dziecka pociągiem, samolotem lub autobusem. Dzieci bardzo dobrze zapamiętują rzeczy, które nie poszły tak jak to było zaplanowane. Weź to pod uwagę i niech Wasze wspólne opowiadania dotyczą też takich tematów (np.: upadek z roweru, dzień w którym zatrzasnęłaś się w domu i nie mogłaś wyjść).
Aktywnie reaguj na wypowiedzi dziecka
Jeśli Twoje dziecko zobaczy w Tobie partnera, który aktywnie reaguje na jego wypowiedzi to jego chęć do opowiadania może się wyraźnie zwiększyć. Przyjrzyj się jak dwie różne mamy rozmawiają ze swoimi dziećmi i jaki to ma wpływ na sposób w jaki dziecko opowiada historię.
Mama Jacka daje się prowadzić swojemu synowi i w swoich odpowiedziach używa jego słów ("Huśtała na huśtawce"). Jej pierwszym komentarzem było jedynie słowo "Super!" To pokazało Jackowi, że jego mama jest zainteresowana i zachęciło go do dalszego opowiadania. Ta strategia poskutkowała i Jacek wznowił opowiadanie ("Najpierw Dorotka huśtała ...") W toku rozmowy mama Jacka podsunęła mu swój pomysł (że Dorotka była zmęczona) i on go podchwycił.
Przeciwną postawę prezentuje mama Marka. Nie zadaje otwartych pytań i nie dodaje interesujących szczegółów do opowiadania. Zauważ jak szybko zmienia tematy rozmowy przechodząc od pytania o huśtawkę do pytania o obiad. Podczas tego dialogu Marek wypowiada taką samą liczbę kwestii co Jacek, ale jego trzy wypowiedzi to jedynie słowo "tak". Nie dane mu będzie opowiedzieć swojej historii.
Używaj I-wskazówek
Reagowanie na wypowiedzi dziecka oznacza używanie I-wskazówek (w celu ich przypomnienia zerknij do rozdziału 4). Czytaj dalej a przekonasz się jak I-wskazówki mogą pomóc Ci w nauce opowiadania Twojego dziecka.
Uwzględniaj zainteresowania dziecka i interpretuj jego wypowiedzi
Uwzględniaj zainteresowania dziecka, jego wypowiedziane słowa i jego pomysły tak aby wiedziało, że jest słuchane i że się z nim zgadzasz (lub nie zgadzasz).
Interpretuj wypowiedzi Twojego dziecko wtedy kiedy trudno jest mu znaleźć odpowiednie słowa lub wtedy gdy jego wypowiedź jest niezrozumiała (dla przykładu nie zawiera kluczowej informacji lub przedstawia fakty w losowej kolejności).
Możesz pomóc dziecku uzupełniać brakujące informacje w jego wypowiedzi poprzez powtórzenie tego co powiedziało twoje dziecko (używając jego słów) i dodanie tego co ino mogłoby jeszcze powiedzieć. W ten sposób dostarczamy dziecku wzorca prawidłowego opowiadania. Pamiętaj też o uwypukleniu tej części wypowiedzi którą dodałaś od siebie (inny ton głosu lub zwolnienie wypowiedzi) po ty by się wyróżniała.
Nalegaj na swoją kolej
Są takie dzieci, które chcą sobie zawłaszczyć opowiadanie całej, wspólnej historii samodzielnie i nigdy nie dają szansy aby ktoś inny doszedł do głosu. To wszystko jest jeszcze do przyjęcia jeśli potrafią opowiedzieć ciekawą historię od początku do końca. Jeśli jednak Twoje dziecko za nadto wgłębia się w szczegóły lub niepotrzebnie przedłuża historię nalegaj na to być móc też coś dodać od siebie i uczynić historię ciekawszą. Jeśli doproszenie się o swoją kolej jest dla Ciebie trudne to możesz spróbować poznanych wcześniej sposobów.
Użyj gestu, ruchu, wyrazu twarzy żeby zasygnalizować, że już czas na zmianę. Możesz dal przykładu przestać patrzeć na dziecko i zacząć się rozglądać lub nerwowo zerkać na zegarek. Jeśli te czynności nie są wystarczające to możesz wyjaśnić dziecku, że takie zachowania zdradzają, że nie jesteś już zainteresowany i ono powinno niebawem zakończyć swoją historię. Możesz też strać się wypracować z dzieckiem "tajny" sygnał (uniesienie do góry ręki) żeby widziało, że jego kolej się skończyła. Tym "tajnym" sygnałem może być też przyłożenie palca do ust jak byśmy chcieli kogoś uciszyć.
Użyj graficznych wskazówek. Czasem podniesienie do góry karty z napisem "Czekaj" lub "Teraz moja kolej" jest bardzo skutecznym sposobem zakomunikowania dziecku, że teraz jest Twoja kolej.
Bądź bezpośredni. Powiedz swojemu dziecku, że może powiedzieć jeszcze 2-3 zdania na aktualny temat i potem oczekujesz zmiany tematu rozmowy.
Koncentruj się na pozytywach. Co jakiś czas powiedz lub daj dziecku wyraźnie do zrozumienia, że doceniasz to, że ono cierpliwie słucha i czeka na swoją kolej.
Używaj wskazówek aby pomóc dziecku dowiedzieć się kiedy jest jego kolej
Bardzo często zdarza się, że początkujący opowiadacze potrzebują zachęty i wskazówek żeby wiedzieć, że teraz jest znowu ich kolej na kontynuowanie opowiadania. Twoje wskazówki pomogą dziecku rozpoznać moment w którym ono powinno wznowić opowiadanie.
Weź pod uwagę aktualne umiejętności swojego dziecka. To pomoże dobrać Ci odpowiedni rodzaj wskazówek.
Jeśli Twoje dziecko potrzebuje dużo wsparcia
Może się okazać, że w takiej sytuacji będziesz musiała opowiedzieć większość historii. Nie ma w tym nic złego, ponieważ w ten sposób dostarczasz mu wzorca jak to się powinno robić. Z drugiej strony Twoje dziecko nigdy nie nabierze praktyki w opowiadaniu historii jeśli Ty będziesz zawsze to robiła. Aby pomóc dziecku które potrzebuje dużo wsparcia możesz:
- Używaj graficznych podpowiedzi - może być łatwiej Twojemu dziecku opowiedzieć historię jeśli będzie widziało fotografię dokumentujące jej przebieg
- Używaj jego słów, żeby wiedziało, że słuchasz
- Interpretuj (mów to co ono powinno powiedzieć gdyby mogło lub potrafiło)
- Dodawaj komentarze, które rozwijają historię
- Zadawaj proste do odpowiedzi pytania ("Kto ...?", "Gdzie ...?") lub pytanie z odpowiedzią "Tak/Nie"
- Podpowiadaj to co dziecko mogłoby dodać do opowiadania ("Zastanawiam się co tato zrobił z kamerą")
- Zasugeruj coś ("Może powiedziałbyś mi gdzie poszedłeś po zakończonej zabawie")
Daniel potrzebuje dużo wsparcia, żeby opowiedzieć swoją historię. Przyjrzyj się co robi jego mama żeby ułatwić mu to zadanie.
Jeśli Twoje dziecko potrzebuje mniej wsparcia
Jeśli Twoje dziecko jest w stanie opowiedzieć znaczną część historii samodzielnie to nie musisz tak bardzo go wspierać. Są jednak rzeczy, na które możesz sobie pozwolić.
- Używaj wypowiadanych przez niego słów
- Komentuj i czekaj
- Używaj pytań otwartych
- Używaj wskazówek, żeby zasygnalizować mu, że może rozwinąć temat
Wskazówki dla wszystkich dzieci
Musisz być przygotowana na użycie wszelkich dostępnych wskazówek, żeby pomoc dziecku w kontynuowaniu opowiadania.
Nie ustawajcie w opowiadaniu historii razem
Możesz sobie myśleć że nie ma potrzeby wspólnego opowiadania historii jeśli Twoje dziecko nabierze biegłości w opowiadaniu historii samodzielnie. Lepiej tak nie rób. Jeśli nie ustaniecie we wspólnym opowiadaniu historii to wasze historie będą jeszcze lepsze, ciekawsze i zawierające intrygujące idee.
Powróćmy do historii opowiedzianej przez Jacka o tym jak spadł on z roweru. Obecna historia jest nawet lepsza od poprzedniej.
Mama: Co się stało z Twoją nogą? (Mama zadaje pytanie otwarte)
Jacek: Jechałem sobie rowerem, a na drodze leżał kamień. Nie zauważyłem go i wjechałem na niego rowerem. Uderzyłem tak mocno, że aż spadłem z roweru.
Mama: Spadłeś z roweru. Co się stało potem? (Mama zadaje pytanie otwarte)
Jacek: Płakałem i płakałem aż nadbiegła mama Bartka. Nie zgadniesz co się stało dalej?
Mama: No co się stało?
Jacek: Inni rodzice też nadbiegli. Jeden z rodziców miał przy sobie plaster i nakleił mi go na moje kolano.
Mama: Cieszę się, że ktoś miał przy sobie plaster. Ty chyba też się cieszysz? (Mama mówi o uczuciach i zadaje łatwe do odpowiedzi pytanie)
Jacek: Owszem. Też się cieszę, że ktoś miał plaster bo inaczej miałbym poplamione krwią całe spodnie (Jacek także mówi o uczuciach i dodaje swoją własną ideę)
Mama Jacka pomaga mu opowiadać ciekawą historię poprzez zdania kilku otwartych pytań. Wiedząc, że Jacek rzadko wspomina o uczuciach w swoich historiach mama podkreśla jak ważne jest mówienie o tym. Jej komentarz z następującym kolejno pytaniem "Cieszę się, że ktoś miał przy sobie plaster. Ty chyba też się cieszysz?" pokazuje Jackowi jak powinno się mówić o uczuciach podczas opowiadania i pozwala mu samemu zastanowić się nad swoimi uczuciami ("Owszem. Też się cieszę, że ktoś miał plaster"). To przywodzi Jackowi na myśl jeszcze jedną kwestię którą dzieli się z mamą ("bo inaczej miałbym poplamione krwią całe spodnie").
Nauka opowiadania ciekawych historii wymaga mnóstwa czasu i wiele praktyki. Nie oczekuj, że Twoje dziecko nauczy się tego bardzo szybko. Twoje dziecko przez długi okres czasu będzie potrzebowało Twojego przewodnictwa. Zawsze pamiętaj aby:
- Rozmawiać często o przeszłości ze swoim dzieckiem
- Strać się utrzymywać temat rozmowy
- Zachęcać dziecko, aby mówiło coraz więcej podczas opowiadania
- Dawać do zrozumienia dziecku jeśli mówi zbyt dużo
- Dawać do zrozumienia dziecko co Ty chcesz się dowiedzieć z opowiadanej historii
- Używać I-wskazówek
- Umiejętnie balansować ilość zadawanych pytań i komentarzy
- Dawać tylko tyle wsparcia ile jest potrzebne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz